ข้อเท็จจริงของ ฟ้าทะลายโจร

ฟ้าทะลายโจร เป็นหนึ่งในยาที่มีการถกเถียงกันมากว่าช่วยรักษาโควิด-19 แต่หารู้ไม่ว่าข้อเท็จจริงแล้วเป็นอย่างไร ทางเราจึงรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ ฟ้าทะลายโจร มาฝากทุกคนค่ะ

     ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย “ฟ้าทะลายโจร” จัดเป็นสมุนไพรที่มีรสขม อยู่ในกลุ่มยาเย็น มีสรรพคุณทางการแพทย์แผนไทย ใช้บรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอ และเจ็บคอ เป็นสมุนไพรที่ได้ถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ( บัญชียาจากสมุนไพร ) กระทรวงสาธารณสุข ในรูปแบบยาเดี่ยว

     ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ได้มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวสมุนไพร ฟ้าทะลายโจร กันอย่างแพร่หลาย มีข้อมูลสนับสนุนจากงานวิจัยทางคลินิก พบว่า สมุนไพร ฟ้าทะลายโจร มีส่วนช่วยรักษาอาการของโรคติดเชื้อเฉียบพลันของระบบทางเดินหายใจ ( acute respiratory tract infection ) เช่น อาการไอ อาการเจ็บคอได้ดี ในปี พ.ศ.2555 ได้มีข้อมูลงานวิจัย จากผู้ป่วยจำนวน 807 คน พบว่าผลิตภัณฑ์สารสกัดจาก ฟ้าทะลายโจร ร่วมกับสมุนไพรอื่น ๆ ขนาดรับประทาน 31.5-200 มิลลิกรัม/วัน รับประทานเป็นเวลา 3-10 วัน มีผลช่วยลดความถี่ และความรุนแรงของอาการไอเนื่องจากไข้หวัด ( common cold ) และอาการอักเสบของระบบทางเดินหายใจส่วนบนได้ แต่เนื่องด้วยปัจจุบันมีโรคติดต่อใหม่เกิดขึ้นมา จึงเกิดคำถามขึ้น ดังนี้

1. ฟ้าทะลายโจร รักษาโควิด-19 ได้จริงหรือไม่ ?

     ก็ต้องบอกว่า โควิด-19 เป็นโรคอุบัติใหม่ ไม่มียา หรือวัคซีนใดที่จะตอบได้อย่างเต็มปากว่ารักษา หรือป้องกันได้จริง แต่จากการวิจัยเอกสารที่มีการทำการศึกษาวิจัยมากมายหลายฉบับทำให้เรามั่นใจว่า ฟ้าทะลายโจร มีประโยชน์ในการนำมาใช้กับผู้ป่วยโควิด และได้ส่งมอบเอกสารให้กับทางกรมการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก ในการระบาดระลอกแรก จนนำไปสู่การใช้ ฟ้าทะลายโจร ไปรักษาผู้ป่วยโควิดรายที่มีอาการน้อย และไม่มีอาการในโรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งพบว่าผู้ที่มีอาการน้อยหลังจากได้รับยา ฟ้าทะลายโจร มีอาการดีขึ้นทุกราย โดยไม่มีผลข้างเคียงแต่อย่างใด ส่วนในรายที่ไม่มีอาการ ก็ไม่พบว่ามีอาการภายหลัง และปลอดภัยดี

     เพื่อให้เกิดผลเป็นที่ประจักษ์ นักวิจัยจึงได้เตรียมสารสกัด ฟ้าทะลายโจร ส่งให้คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลเพื่อศึกษากลไกในการต้านโควิด-19 ผลการศึกษาพบว่าสารสกัด ฟ้าทะลายโจร และสารแอนโดรกราโฟไลด์ ซึ่งเป็นสาระสำคัญใน ฟ้าทะลายโจร มีความสามารถในการยับยั้งกระบวนการติดเชื้อไวรัสของเซลล์ปอด โดยผ่านกลไกที่สำคัญ คือ การยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อไวรัสโควิดในทุกระยะ จึงมีโอกาสที่จะพัฒนาการใช้ ฟ้าทะลายโจร เป็นยาเดี่ยว หรือใช้ควบรวมกับสูตรยามาตรฐานในการรักษาผู้ที่ติดเชื้อโควิด

2. ฟ้าทะลายโจร ป้องกันโควิด-19 ได้หรือไม่ ?

     ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานทางวิชาการที่ชัดเจนสนับสนุนการใช้ ฟ้าทะลายโจร ป้องกันโควิด-19 ได้ แต่มีการศึกษาพบว่าการ ใช้ฟ้าทะลายโจร ขนาดต่ำ ๆ ( แอนโดรกราโฟไลด์ 11.2 มิลลิกรัม/วัน ) กิน 5 วัน/สัปดาห์ เป็นเวลา 3 เดือน ช่วยป้องกันหวัดได้ ซึ่งนักวิจัยได้กล่าวถึงผลในการป้องกันหวัดว่า น่าจะเกิดจากฤทธิ์เสริมภูมิคุ้มกัน ซึ่งก็มีงานวิจัยที่สนับสนุนอยู่มากพอควรว่า ฟ้าทะลายโจร มีฤทธิ์กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ในส่วนตัวเองที่เก็บข้อมูลจากหมอพื้นบ้าน ก็เห็นช่วงฤดูหนาวชาวบ้านก็กิน ฟ้าทะลายโจร กัน 2-3 ใบทุกวัน สำหรับผู้ประสงค์จะใช้ฤทธิ์เสริมภูมิคุ้มกัน ต้องกิน ฟ้าทะลายโจร ขนาดต่ำ ๆ และต้องไม่ตั้งครรภ์ ให้นมบุตร ตับ และไตต้องดี และไม่ได้กินยาละลายลิ่มเลือดที่ชื่อวาร์ฟาริน

3. ใช้ ฟ้าทะลายโจร ไม่ต้องฉีดวัคซีนใช่หรือไม่ ?

     ผู้ช่วยผู้อำนวยการ รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร กล่าวว่า การฉีดวัคซีนเป็นการเสริมภูมิคุ้มกันที่จำเพาะสำหรับเชื้อโควิด ถึงแม้จะไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้ 100% แต่อย่างน้อยก็ป้องกันการเจ็บป่วยรุนแรง ลดภาระของระบบบริการสุขภาพได้ การใช้ ฟ้าทะลายโจร มีข้อมูลสนับสนุนว่ามีฤทธิ์เพิ่มภูมิคุ้มกันทั้งภูมิคุ้มกันที่มีมาแต่กำเนิด และภูมิคุ้มกันจำเพาะแต่ยังไม่มีการศึกษากับเชื้อโควิดโดยตรง ดังนั้น ประชาชนควรฉีดวัคซีน ซึ่งจะเห็นได้จากประเทศอังกฤษที่มีการฉีดวัคซีนกันอย่างกว้างขวางทำให้อัตตราการติดเชื้อลดลง

4. ฟ้าทะลายโจร ที่เป็นสารสกัดมีฤทธิ์ดี และปลอดภัยกว่าผงบดหยาบใช่หรือไม่ ?

     ไม่จริงเสมอไป ขึ้นกับมาตรฐานการผลิต และโรคที่นำไปใช้ ใน Thai Herbal Pharmacopoeia กำหนดไว้ว่า ต้องมีปริมาณแลคโตนรวมไม่น้อยกว่า 6% และแอนโดรกราโฟไลด์ไม่น้อยกว่า 1% ซึ่งในมาตรฐานดังกล่าวใช้สำหรับบรรเทาอาการเจ็บคอ และบรรเทาอาการของโรคหวัด ( common cold ) เช่น เจ็บคอ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ โดยขนาดที่แนะนำ 1500-3000 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้งหลังอาหาร และก่อนนอน หรือใช้สารสกัดแอนโดรกราโฟไลด์ก็ได้ ประมาณ 60-120 มิลลิกรัม/วัน ในการบรรเทาอาการเจ็บคอ และหวัด

     ในส่วนของโควิด-19 ที่มีใช้ในระบบบริการสุขภาพตอนนี้ ก็มีทั้งผงหยาบที่ทราบปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์  และสารสกัด ดังนั้น ประเด็นจึงไม่ได้อยู่ที่ผงบดหยาบ หรือสารสกัด แต่อยู่ที่ว่าผู้ป่วยได้รับปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณสูงเพียงพอต่อการรักษาหรือไม่ ในส่วนของโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรก็ใช้ผงบดหยาบที่มีปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์ไม่น้อยกว่า 3% ในการรักษาผู้ป่วยโควิด-19 ทุกคนก็อาการดีขึ้น ไม่มีผลข้างเคียง การสกัดนั้นโดยปกติเป็นการสกัดที่มุ่งเน้นจะให้ปริมาณแอนโดรกราโฟไลด์สูง ๆ แต่โดยทั่วไปในภาคอุตสาหกรรมเราก็สกัด แอนโดรกราโฟไลด์ได้อยู่ที่ 6% ในขณะที่เราให้เกษตรกรปลูกให้จนเริ่มออกดอก แล้วนำส่วนเหนือดินมาใช้ก็ได้ถึง 3-4% ในช่วงระบาดระลอกแรก โรงพยาบาลก็แจกเมล็ดพันธุ์พร้อมส่งวิธีปลูกให้ผู้สนใจ ตอนนี้หลายคนก็นำมาใช้บรรเทาหวัด ฟ้าทะลายโจร เป็นสมุนไพรที่ควรปลูกไว้ที่บ้าน ใช้ดูแลสุขภาพยามเจ็บป่วยได้

     ส่วนที่มีการส่งไลน์ต่อ ๆ กันว่า สาร 14-deoxy-11 12-didehydroandrographolide ( AP 3 ) ที่พบในผง ฟ้าทะลายโจร อาจทำให้ความดันโลหิตลดลง แขนขาอ่อนแรงได้นั้น ดร.สุภาภรณ์ กล่าวว่า ยังไม่เคยเห็นรายงานดังกล่าว และว่า ฟ้าทลายโจร ในรูปแบบผงอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ มีการใช้อย่างกว้างขวางในโรงพยาบาล มีความปลอดภัยดี

     อย่างไรก็ตาม ดร.สุภาภรณ์ ย้ำว่า การสร้างภูมิคุ้มกัน เป็นเกราะสำคัญในการป้องกันโรค ตั้งแต่มาตรการ DMHTT การรับประทานอาหาร เน้นเครื่องเทศ ผัก ผลไม้ พักผ่อนเพียงพอ ออกกำลังกาย และสัมผัสแดดในช่วงเช้าหรือเย็น ล้วนแล้วแต่ต้องดำเนินการเป็นองค์รวม อย่าใช้เครื่องมือเดียว เพราะโควิด-19 เป็นโรคใหม่ที่เรายังไม่เข้าใจทั้งหมด ยังคงต้องผนึกกำลังของเครื่องมือในการดูแลสุขภาพทุกเครื่องมือเข้าด้วยกัน

อ่านบทความอื่นเพิ่มเติม

ฟ้าทะลายโจร สมุนไพรไทยสรรพคุณล้นเหลือ

ปลูก ดูแล ฟ้าทะลายโจร ไม่ใช่เรื่องยาก